Sa Verom U Boga (1932)

Sa verom u Boga - Mihajlo Al. Popović

Film Mihajla Al. Popovića "Sa verom u Boga" iz 1932. godine smatra se, po jednoglasnom mišljenju (što je redak slučaj) kako svojih savremenika - predratnih kritičara, tako i posleratnih istoričara srpske i jugoslovenske kinematografije, najboljim igranim filmom u kinematografiji Kraljevine Jugoslavije.

Mihajlo Al. Popović (1908-1990), rođeni Beograđanin, završio je Trgovačku akademiju i verovatno bi vodio miran život knjigovođe, da se nije zarazio bolešću od koje su tada patili mnogi talentovani mladi ljudi širom sveta - filmom. Kao zaljubljenik, bio je jedan od osnivača Jugoslovenskog film kluba 1930. godine, a nakon susreta sa nekadašnjim kolegom sa Trgovačke akademije Miodragom Mikom Đorđevićem, već prilično afirmisanim snimateljem, poželeo je da nauči tajne tog komplikovanog zanata koji je na počecima kinematografije u sebi nosio nešto mistifikatorsko i nerazumljivo običnim ljudima.
Još 1930. godine, on mu pomaže u snimanju dokumentarnog filma "Belje", a nedugo zatim učestvuje u snimanju danas nažalost izgubljenog ratnog filma "Kroz buru i oganj" u produkciji preduzeća Adria-Nacional film i u režiji Ranka Jovanovića i Milutina Ignjatovića.
Iako je u ovom filmu imao epizodu austrijskog vojnika, mnogo više se zadržavao iza kamere, upijajući svaki pokret i kupujući veštinu od iskusnog snimatelja Josipa Novaka.

Nemirni i razbarušeni duh koga nije držalo mesto, ubrzo je poželeo da i sam neke od sopstvenih snova i ideja pretoči na filmsko platno. Čitajući priču Branislava Nušića "Pusta kuća", a valjda i pod uticajem naturalističkih scena iz ranih sovjetskih filmova kao što je "Put u život/Putevka v žizn'" iz 1930.
godine Nikolaja Eka, došao je na ideju da stvori delo o srpskom seljaku, u ratu vojniku, koji se posle četvorogodišnjeg ratovanja kao invalid vraća na rodnu grudu.
Za potrebe filma je osnovao sopstveno preduzeće za izradu filmova MAP film, a zatim je tokom leta i jeseni 1932. godine za samo desetak dana snimio ostvarenje koje će ostati zapisano zlatnim slovima u analima našeg filma - "Sa verom u Boga".
Ceo film je snimljen u Kumodražu kraj Beograda, rodnom mestu proslavljenog vojvode Stepe Stepanovića,
a osim profesionalne glumice Dese Janojlić koja je tumačila glavnu žensku ulogu, svi ostali glumci su bili amateri, bez iskustva u kinematografiji.
U vreme dominacije zvuka, "Sa verom u Boga" je zbog nedostatka sredstava bio snimljen kao nemi film, ali je bio ozvučen sa gramofonskih ploča, uglavnom muzikom istaknutih domaćih autora.
U toku 1933. godine, film je prikazivan u beogradskim bioskopima Koloseum i Metropol, a utisci kako publike, tako i kritike su bili više nego povoljni.
General Ilija Petković je tako napisao u svom članku u listu Pravda: "Vrline i patnje koje je naš narod pokazao u svim gigantskim borbama, veliki napori i žrtve koje su teškoće tražile - divno su slikama ne predstavljene, no pesnički opisane u filmu "Sa verom u Boga".

Međutim, uživanje na lovorikama je kratko trajalo, jer je nakon propasti Zakona o uređenju prometa filmova, koji je štitio domaću kinematografiju, došlo do kraha naše mlade filmske industrije.
Preduzeće MAP film je, kao i mnoga druga, bankrotiralo, a Mihajlo Al. Popović je postao slobodni filmski snimatelj. Do početka Drugog svetskog rata snimio je kao glavni snimatelj ili jedan od snimatelja preko dvadeset filmskih reportaža, najviše za preduzeća Artistik film, Novaković-film i Jugoslavija film, u kome je sarađivao sa svojim prijateljem Mikom Đorđevićem.
Pred samo izbijanje rata sa njim je radio u Zagrebu na dugometražnom projektu "Ljubica i Janja", čije snimanje je moralo biti prekinuto. Za vreme rata živeo je povučeno, izdržavajući se kao fizički radnik, rešen da ne snima za vreme okupacije. No, borbe za oslobođenje Beograda u oktobru 1944. godine spremno dočekuje sa kamerom u ruci, a odmah potom se uključuje u rad Filmske sekcije Vrhovnog štaba NOB i POJ.

Lirski i surov istovremeno, krcat patrijarhalnim vrednostima i filmskim modernizmom, "Sa verom u Boga" je do danas najiskrenija apologija stradanja i spasenja srpskog naroda u Prvom svetskom ratu.
Završna scena filma, u kojoj otac, povratnik iz rata, kao invalid bez jedne ruke, u razorenom i tek oslobođenom selu stoički objašnjava sinu jedincu svoju obogaljenost rečima: "Kad porasteš, kašće ti se samo" je jedinstveni primer tragizma bez mržnje i volje za večno novi početak, koji ovaj narod prate kroz vekove.

Aleksandar Saša Erdeljanović, Jugoslovenska kinoteka